De Nederlandse euthanasiewet biedt ruimte voor euthanasie bij dementie, maar dat wil nog niet zeggen dat iedereen met een verzoek om hulp bij een zelfgewild levenseinde deze hulp ook krijgt.

 

Regeling treffen bij dementie

Met de toenemende vergrijzing en het bereiken van steeds hogere leeftijden, stijgt ook het aantal demente patiënten snel. Mensen bij wie dementie is vastgesteld blijken ook steeds meer behoefte te hebben om een regeling te treffen waarmee een, in hun ogen, ontluisterend levenseinde kan worden voorkomen.

 

Euthanasiewet biedt ruimte

De Nederlandse euthanasiewet biedt ruimte voor euthanasie bij dementie (artikel 2, lid 2), maar dat wil nog niet zeggen dat iedereen met een verzoek om hulp bij een zelfgewild levenseinde, deze hulp ook krijgt.

Zoals bij alle verzoeken om euthanasie, moet bij levensbeëindiging op verzoek bij (beginnende) dementie ook aan de zorgvuldigheidseisen worden voldaan. Een van de zorgvuldigheidseisen in de wet is dat er sprake moet zijn van ondraaglijk en uitzichtloos lijden.

 

Dementie is niet te genezen

Dementie is uitzichtloos, er is geen genezing mogelijk. Het ondraaglijk lijden is in dit geval gebaseerd op psychisch lijden. De toetsingscommissies hebben in de afgelopen jaren meerdere meldingen van euthanasie of hulp bij zelfdoding bij vroege dementie (in de wilsbekwame fase) als zorgvuldig beoordeeld.

 

Alleen wanneer een gesprek nog mogelijk is

In de praktijk zijn artsen tot nu toe zelden bereid geweest euthanasie toe te passen bij gevorderde dementie. Artsen vinden dat zij alleen van de ondraaglijkheid van het lijden kunnen worden overtuigd wanneer een gesprek met de patiënt nog mogelijk is (wanneer er nog sprake is van wederkerigheid). Op dit moment zit de ruimte voor het krijgen van hulp bij zelfdoding bij dementie dus bij de beginnende dementie, in de fase waarin een patiënt nog wilsbekwaam is en zijn verzoek kan verwoorden.

 

Ga vroegtijdig in gesprek met uw arts

Het is bij dementie van groot belang om vroegtijdig in gesprek te gaan met uw huisarts en/of andere behandelaars. In dit kader is het goed om bij klachten of bij het vermoeden van dementie ook vroegtijdig onderzoek te laten doen (bij een geheugenpoli) om te kijken of er sprake is van dementie. Betrek ook uw familie erbij.

Uw huisarts kan u doorverwijzen naar een geheugenpoli. Mocht u geen verwijzing krijgen, vraag dan aan uw zorgverzekeraar of het mogelijk is om zelf een afspraak te maken. Vaak vergoedt de verzekeraar het consult dan toch. U kunt ook overwegen om de kosten zelf te betalen.

 

Behandelverbod bij dementie

Wanneer u zich niet meer kunt uiten, is het behandelverbod in geval van dementie van wezenlijk belang. U geeft hierin te kennen dat u niet meer behandeld wilt worden, bijvoorbeeld in één of meerdere van de volgende situaties:
In geval u in een toestand komt te verkeren waarin u uitzichtloos lijdt, bijvoorbeeld doordat:

• Er geen redelijk uitzicht bestaat op terugkeer naar een voor u waardig bestaan
• Verdergaande ontluistering te voorzien is.

U verbiedt in dit behandelverbod ook het toedienen van voedsel en vocht. Uiteraard wenst u wel bestrijding van ongemakken als pijn, jeuk, benauwdheid en onrust.

 

Dementie en wilsonbekwaamheid

Iemand is wilsbekwaam als ‘hij in staat geacht moet worden tot een redelijke waardering van zijn belangen ter zake’. Een dementerende is niet meer wilsbekwaam als hij niet in staat is zijn eigen belangen te behartigen. Wilsbekwaamheid betekent ook: ‘het vermogen tot het nemen van geïnformeerde beslissingen bij specifieke vragen inzake zorg en behandeling’. De wilsbekwaamheid wordt beoordeeld door een arts, meestal een psychiater of geriater.

Als u wilsonbekwaam bent geworden, is het belangrijk dat uw gevolmachtigde het behandelverbod onder de aandacht van de behandelend arts brengt en zorgt dat dit wordt nagekomen.

 

Ondraaglijk lijden bij dementie

In de zaken van euthanasie of hulp bij zelfdoding die in de afgelopen jaren door de toetsingscommissies zijn beoordeeld, gaven de patiënten allen in de beginfase van hun ziekte aan dat het vooruitzicht op totale ontluistering en het verlies van regie, controle en persoonlijke waardigheid door hen als geestelijk ondraaglijk lijden werd ervaren. Zij hebben hun arts hiervan kunnen overtuigen.

 

Euthanasie of hulp bij zelfdoding bij dementie

In Nederland zal een arts bij beginnende dementie meestal geen euthanasie toepassen (waarbij de arts het dodelijke middel toedient) maar hulp bij zelfdoding geven waarbij de arts het dodelijke middel aanreikt aan de patiënt die zelf het dodelijke middel inneemt. De patiënt is hier immers fysiek toe in staat en geeft hiermee aan overtuigd te zijn van zijn keuze. Artsen ervaren deze hulp vaak als minder belastend

 

Meer informatie over hulp bij dementie vindt u hier