Achterdocht bij dementie

Bij dementie denken we vooral aan geheugenverlies, maar de stemming, persoonlijkheid en het gedrag van jouw demente naaste of cliënt kunnen ook veranderen. Zo worden sommige mensen - vaak al in een vroeg stadium - erg achterdochtig.
 

Hoe ga je daar mee om als mantelzorger of zorgverlener?
 

“Jij hebt de auto weggehaald zonder het te overleggen!”

Als jouw moeder, vader of andere naaste dementie heeft, kan ze dat zomaar tegen je zeggen. Dat terwijl jij juist ontzettend je best doet om goed voor haar te zorgen. Plus dat je het weghalen van de auto met haar hebt overlegd en dit hebt gedaan voor haar eigen veiligheid.

Spullen verdwijnen

Hoe reageer jij als mantelzorger? Boos, beledigd of verdrietig?
Begrijpelijk; je wordt immers ten onrechte beschuldigd. Alleen helpt die reactie jullie niet. Integendeel zelfs: jouw moeder of vader zal er alleen maar achterdochtiger door worden. Zij of hij gaat je extra goed in de gaten houden, en wil steeds weten wat je doet. Misschien verstopt degene vanaf nu zelfs spullen voor jou. Als hij of zij die vervolgens niet terug kan vinden, krijg jij de schuld. Jij reageert nóg bozer, en zo begrijpen jullie elkaar steeds minder.

Hoe ontstaat achterdocht?

Om die cirkel te doorbreken, is het handig te weten waarom iemand met dementie achterdochtig wordt. Dementerende mensen verliezen de grip op de wereld. Ze verplaatsen spullen zonder dat zelf te weten later. Ze weten vaak niet wie ze nog kunnen vertrouwen. Jouw naaste mist zijn portemonnee en dan ziet hij jou. Dat maakt het in zijn of haar hoofd logisch dat jij hem hebt gestolen. Het wantrouwen van dementeren is meestal gericht op de mensen die het dichtstbij staan. Dat komt simpelweg omdat die het vaakst in de buurt zijn op het moment dat de dementerende spullen mist.

Andere oorzaken

Achterdocht kan ook ontstaan of verergeren door een ander probleem. Misschien gaat het gehoor of gezichtsvermogen achteruit. Gesprekken kunnen ze dan slecht volgen en ze zien niet goed meer wat er gebeurt. Maar ook een blaasontsteking, infectie, koorts of pijn kunnen iemand door verwarring in een korte tijd veel argwanender maken. Sluit eerst een bijkomende lichamelijke oorzaak uit. Schakel daarvoor de huisarts in.

Verander jouw manier van denken

Boos worden is geen goede reactie op achterdocht. Bedenk goed bij alles wat jouw doel is. Hem of haar overtuigen heeft geen zin. Als hij of zij het al in ziet, zal dat niet beklijven. Je voert dan dezelfde discussie steeds weer opnieuw. Je wordt daar zelf hopeloos van en jouw naaste verdrietig of boos.

Maar hoe kun je er wél mee omgaan? Door je bewust te zijn van jouw manier van denken. Hoe je denkt, bepaalt namelijk jouw gevoel. Als jij je gedachten kunt ombuigen, verandert ook jouw gevoel.
Stel jezelf daarom de vraag: waarom word ik boos? Het antwoord is waarschijnlijk: ik probeer alles te doen om te helpen, en dan nog word ik beschuldigd.

Omdenken

Probeer die gedachte nu eens te veranderen. Denk bijvoorbeeld: hij of zij wantrouwt mij niet bewust. Dat komt door de ziekte. Dat hij of zij mij beschuldigt, is de manier om een logisch verhaal te maken van alle dingen die ze niet meer snappen. Jouw doel is nu niet om begrip te kweken bij jouw naaste, maar om de rust te bewaren en om zo goed als kan samen te leven.
 

Vergelijk het met een gehandicapt persoon die nog 1 been heeft. Je vraagt deze persoon ook niet om te gaan staan.
Hetzelfde geldt voor een persoon die lijdt aan dementie.
Je kunt hem of haar niet meer vragen om logisch te redeneren.  Dat vermogen is er vaak niet meer.

Als je zo denkt, is het gemakkelijker om niet boos te worden of gefrustreerd te raken. Je kunt je ineens beter voorstellen hoe het is om steeds van alles kwijt te zijn of mensen niet meer te herkennen.

Wat kun je nog meer doen om zo goed mogelijk met de achterdocht van je naaste om te gaan?
 

•    Stel hem of haar gerust door kalm te vertellen hoe het echt zit. Word je niet gelooft? Laat het daar dan bij. Ga in elk geval niet in discussie.

•    Leid de aandacht af. Doe iets wat hij of zij leuk vindt, zoals: wandelen, door een tijdschrift bladeren, naar muziek luisteren of oude foto’s bekijken.

•    Lichamelijk contact kan een veilig gevoel geven. Maar raak een dementerende alleen aan als je zeker weet dat hij of zij dit toelaat.

•    Ontdek waar hij of zij graag spullen neerlegt of verstopt. Zo weet je beter waar je kunt zoeken als er iets kwijt is.

•    Zijn vaak dezelfde spullen kwijt? Koop een tweede exemplaar! Op die manier tover je die portemonnee, bril of sjaal zo weer tevoorschijn.

Meer informatie over hulp bij dementie