Ouderen en chronisch zieken aansporen om hun omgeving in te zetten werkt niet

De door de overheid voorgestelde participatiemaatschappij  is erop gericht chronisch zieken en ouderen moeten zoveel mogelijk hun eigen netwerk te laten inschakelen als ze hulp nodig hebben. Maar mensen stimuleren om hun omgeving om hulp te vragen blijkt in de praktijk niet te werken. Dit heeft verscheidene oorzaken.

Sinds de decentralisatie van de langdurige zorg en ondersteuning, door de afschaffing van de AWBZ en de invoering van de WMO voor Individuele Begeleiding, wordt mantelzorg geinventariseerd door het voeren van een keukentafelgesprek. In een keukentafelgesprek bespreekt een wijkverpleegkundige of consulent van de gemeente met een cliënt wat die zelf kan doen, hoe zijn of haar omgeving kan worden ingeschakeld en wat zorgprofessionals moeten doen.

Onderzoekers waren bij 64 keukentafelgesprekken aanwezig waar mensen werd gevraagd om hun eigen netwerk in te schakelen. In slechts drie gevallen leidde dit ook echt tot iets meer hulp van de omgeving. "Eén keer is iemand gevraagd kleine klusjes te doen en twee keer wordt een sociaal contact gevraagd om mee te denken met het 'oplossen' van problemen’.

Oorzaken van tekort mantelzorg

Eigen netwerk is vaak al overbelast

In de meeste gevallen is allang een beroep gedaan op mantelzorg , als de hulpbehoevende bij de gemeenten aanklopt voor hulp. De eerste logische stap als dingen niet meer zelfstandig gaan is een beroep doen op buren, kinderen of vrienden. Deze mantelzorgers nemen de verzorgende of ondersteunende taken in het begin over maar komen zelf onder druk te staan doordat ze zelf ook werk hebben, voor kinderen zorgen e.d.

Afstand mantelzorger en hulpvrager

Soms wonen mantelzorgers te ver weg om te kunnen helpen, kampen ze zelf met problemen of heeft de cliënt überhaupt geen netwerk. In veel gevallen is de omgeving wel gevraagd, maar met weinig succes of kortdurend. Kinderen wonen vaak op afstand en hebben de zorg voor hun eigen gezin, dagelijks zorg verlenen bij een ouder is dan ondoenlijk.

Relaties

Soms zijn de relaties tussen de zorgvrager en mantelzorg verstoord. Ook voelt het niet altijd goed om als vriend, zoon of dochter te zorgen voor een ouder omdat de relatie afstandelijk is. Daarnaast zijn directe familieleden vaak emotioneel betrokken wat zorg verlenen zwaarder maakt.

Ouderen vinden het vervelend om afhankelijk te worden van hun kinderen, of hebben moeite met intieme handelingen door familieleden. Beter is om op bezoek te blijven komen maar de zorg over te laten aan zorgprofessionals.

Gebrek aan ziekte inzicht

Soms kan er bijvoorbeeld bij mensen die lijden aan dementie sprake zijn van een gebrek aan inzicht in de eigen ziekte. Deze groep mensen vindt zorgverlening meestal niet nodig, alhoewel de omgeving dit wel vindt. Er wordt dan door de zorgbehoeftige zwaar geleund op de nog aanwezige ‘goede’ partner. Zodra deze de mantelzorg niet meer aankan op plots naar het ziekenhuis moet ontstaat er een crisissituatie.