Ouderen en autorijden, rijbewijs verlengen

Zembla zond recent een documentaire uit over het onderwerp ‘Ouderen achter het stuur’ of eigenlijk ging de vraag erover ‘Hoe krijgen we moeder of vader uit de auto’ .

De do cumentaire begon met een dame van 91 die soepel over een tweebaansweg langs de Rijn naar een vriendin tufte en bovendien in staat bleek om tegelijkertijd een Zembla-verslaggever te woord te staan.

De regels voor het autorijden zijn helder: automobilisten van boven de 75 moeten zich elke vijf jaar laten keuren om hun rijbewijs te kunnen verlengen. Volgens critici wordt niet overal op gelet tijdens deze keuring. De oudere moet een keuringsarts vertellen over zijn medische geschiedenis en over medicijngebruik. Of daarover zwijgen natuurlijk - voor veel mensen is hun auto synoniem met hun onafhankelijkheid. Die laat je je niet afpakken. De keuringarts heeft geen toegang tot iemands medisch dossier. Ouderen willen graag zo lang mogelijk hun eigen regie behouden en zelfstandig zaken kunnen ondernemen; de auto is hierbij een onmisbaar hulpmiddel voor velen.

Een ogentest is onderdeel van de keuring: we zagen een vriendelijke mevrouw hard haar best doen om te spieken met haar goede oog. Zij werd betrapt door de keuringsarts, maar niet iedereen let zo goed op. Volgens Zembla circuleerden er bij ouderenbonden lijstjes van artsen bij wie je zo weer buiten stond met papiertje. Bovendien kan er veel gebeuren met de rijvaardigheid van een oudere de vijf jaar tussen twee keuringen. De vraag is dus ook of de termijn van 5 jaar niet te ruim is.

Als de oudere zelf niet wil, is er weinig dat hem of haar de auto uit kan krijgen. Artsen willen liever geen situaties waarin hun beroepsgeheim op de tocht komt te staan, het Centraal Bureau Rijvaardigheid maakt het aanvragen van een tussentijdse rij test voor een ander moeilijk om misbruik te voorkomen. VVD-minister Schulz liet enige jaren geleden weten dat zij mensen vooral zo lang mogelijk in de auto wilde houden.

Zo landt de verantwoordelijkheid bij de partners en kinderen (en dus wellicht tijdens het Kerstdiner ). Die moeten een oudere die steeds hardnekkiger begint te slingeren uit de auto zien te praten vóór het misgaat. Zeker bij patiënten met (beginnende) ziekte van Alzheimer is dat vaak niet eenvoudig. Vooral indien iemand geen ziekte inzicht heeft, wat vaak voorkomt bij wanneer iemand leidt aan dementie.  Ouderen kunnen bijvoorbeeld verdwalen in hun eigen woonplaats waar ze soms al 30 jaar wonen en elke stoeptegel kennen. In de documentaire is een vrouw te zien die de auto van haar vader nu bij zichzelf voor de deur heeft gezet; hij belt elke ochtend om te zeggen dat zijn auto weg is. We zagen Cor Zwaal, die ook aan de ziekte van Alzheimer lijdt op de bank ruzie maken met zijn vrouw Ada omdat hij van haar niet meer mag rijden. Zij later, in de keuken: „Ik ben het wel gewend. Ik krijg alles naar mijn hoofd geslingerd.” Het verlies van een auto kan worden vertaald naar een auto die door anderen is afgepakt of is ’gestolen’ door het familielid. Zelf in hun dementie kan dit een zeer hardnekkig thema blijven waarom iemand boos blijft worden.

Het verlaten van de auto is een ingrijpend, pijnlijk en zeer zichtbaar teken van aftakeling. Wellicht ligt hier een taak voor de overheid om de verantwoordelijkheid daarvoor niet helemaal bij de oudere en zijn naasten moet leggen.

Meer informatie over hulp bij dementie