Preferentiebeleid op medicijnen

Preferentiebeleid betekent letterlijk voorkeursbeleid. Bij gebruik van geneesmiddelen wil het zeggen dat er bij de zorgverzekeraar een voorkeur is voor geneesmiddelen met een gunstiger prijs (voor de zorgverzekeraar), Dit kan wanneer een octrooi op een medicijn verloopt. Het beleid van de meeste zorgverzekeraars is dan ook om het voor hen op een gegeven tijdstip goedkoopste label van een geneesmiddel aan te wijzen voor een bepaalde periode als preferent middel en ook alleen dat geneesmiddel te vergoeden vanuit de basisverzekering. Dit is ook als zodanig vermeld in de verzekeringspolis van de verzekeringnemer.

Doel van het preferentiebeleid is om prijsconcurrentie te laten ontstaan. Hierdoor kan op de kosten van deze geneesmiddelen worden bespaard. Een uitzondering geldt bij medische noodzaak.

De effecten van het preferentiebeleid van zorgverzekeraars voor de vergoeding van geneesmiddelen is ook onderzocht.  Dat beleid heeft geleid tot lagere zorguitgaven aan geneesmiddelen.

Er zijn echter ook nadelen: gevonden werd dat geneesmiddeltekorten vaker voorkomen bij preferent aangewezen geneesmiddelen dan bij andere geneesmiddelen.

Geneesmiddelentekorten kennen vele oorzaken. Duidelijk is dat tekorten kunnen ontstaan in de hele keten van de productie tot verkoop van geneesmiddelen en zowel nationaal als internationaal van oorsprong zijn.
De keten begint bij de beschikbaarheid van grondstoffen en productie van (half) fabrikaten in lagelonenlanden.

• Het aantal geneesmiddelen dat onder het preferentiebeleid valt is sinds 2013 sterk gestegen. Het aantal tekorten bij preferent aangewezen geneesmiddelen neemt sterker toe dan bij niet-preferent aangewezen geneesmiddelen
• Het aantal fabrikanten van preferent aangewezen geneesmiddelen per prescriptiecode is afgenomen, maar er blijft concurrentie. Bij fabrikanten met een klein marktaandeel op de totale geneesmiddelenmarkt komen tekorten binnen een preferentiecluster vaker voor dan bij fabrikanten met een groot marktaandeel.
• Voor geneesmiddelen die onder het preferentiebeleid vallen, blijft de impact van tekorten voor de gezondheid van patiënten beperkt. Het preferentiebeleid vergroot echter wel risico’s van het wisselen van medicatie, zoals medicatiefouten en een lagere therapietrouw, en levert regelmatig problemen op bij de vergoeding van het alternatief door de zorgverzekeraar.
• In de komende jaren zal slechts een beperkt aantal veel gebruikte, breed verkrijgbare geneesmiddelen uit patent gaan en in aanmerking komen voor preferentiebeleid.

Het huidige preferentiebeleid sluit niet aan op een stijging in het gebruik van steeds specifiekere geneesmiddelen

In omringende landen ligt het aantal gerapporteerde geneesmiddelentekorten lager dan in Nederland. Echter, in andere landen is de rapportage waarschijnlijk minder goed dan in Nederland. Het is voorstelbaar dat het relatief grote aantal tekorten in Nederland samenhangt met relatief lage geneesmiddelenprijzen, een relatief kleine markt en een relatief hoog gebruik van generieke geneesmiddelen.