Opening door dagvoorzitter 
Roelie Dijkman, specialist ouderengeneeskunde Zorggroep Solis

• Goede palliatieve zorg - waar spreken we over? 
• Nieuwe ontwikkelingen - het uitgangspunt van de overheid

Pijn op de drempel
Paul Vogelaar, verpleegkundig expert pijn en palliatieve zorg, eigenaar Lux Nova palliatieve zorg en training

• Probleemgedrag of pijn in de palliatieve fase - welke zorgbehoefte gaat schuil achter het getoonde gedrag?
• Hoe herkent en behandelt u pijn als communicatie niet meer mogelijk is?
• Aan de slag met casuïstiek uit de praktijk

10:45
Koffie- en theepauze

11:00
De dood in de ogen kijken
Rob Bruntink, expert palliatieve zorg, auteur en journalist Pallium

• Hoe maakt u het naderende eind bespreekbaar met uw cliënt en zijn familie?
• Juridische en ethische dilemma's - wat zijn de mogelijkheden als uw cliënt wilsonbekwaam is en er gespleten behoeftes zijn binnen de familie? 
• Discussie over casuïstiek uit de dagelijkse praktijk

12:00
De terminale fase
Ronald van Nordennen, specialist ouderengeneeskunde, kaderarts palliatieve zorg Stichting Groenhuysen, SCEN-arts regio West-Brabant en RTE lid arts

• Besluitvorming in de terminale fase - wat te doen bij stoppen met eten en drinken?
• Continue/intermitterende palliatieve sedatie - waar moet u rekening mee houden?
• Euthanasie bij wilsonbekwaamheid - wat zijn de mogelijkheden bij uw cliënt?

13:00
Verzorgde lunch

14:00 - 16:00 uur
Verdiepingssessies 
In de middag volgt u één verdiepingssessie naar keuze

A. Palliatieve zorg bij dementie
Saskia Danen, verpleegkundige, gezondheidswetenschapper en trainer zorg4zorg

Het levenseinde is onlosmakelijk verbonden met de diagnose dementie. Het is daarom belangrijk om vroegtijdig te starten met palliatieve zorg. Hoe begint u een gesprek over het levenseinde met uw cliënt en zijn familie? Welke verantwoordelijkheden heeft u als (wijk)verpleegkundige of casemanager dementie in de palliatieve zorg? En waar moet u rekening mee houden bij palliatieve zorg aan mensen met dementie? Deze vragen worden beantwoord in deze praktische verdiepingssessie. Aan de hand van casuïstiek gaat u met mede deelnemers aan de slag en ontvangt u handvatten om de palliatieve zorg aan mensen met dementie vorm te geven. 

B. Toetsing euthanasie door regionale toetsingscommissie (RTE) nader toegelicht: complexe casuïstiek
Ronald van Nordennen, specialist ouderengeneeskunde, kaderarts palliatieve zorg Stichting Groenhuysen, SCEN-arts regio West-Brabant en RTE lid arts

De uitvoering van euthanasie of de hulp bij zelfdoding kan ingewikkeld zijn doordat uw cliënt dementie of een psychiatrische kwetsbaarheid heeft en wellicht ook wilsonbekwaam is ten aanzien van het euthanasieverzoek. Wat zijn uw mogelijkheden bij deze cliënt? Wat mag en kunt u doen? In deze verdiepingssessie gaat u aan de hand van recente uitspraken van de regionale toetsingscommissie dieper in op deze vraagstukken. Door middel van reflectie en casuïstiek krijgt u handvatten aangereikt omtrent euthanasie, de zorgvuldigheidscriteria en de omgang met o.a wilsonbekwaamheid, schriftelijke wilsverklaringen en de inzet van een deskundig arts/SCEN arts.  

C. Aan de slag met complementaire zorg -handmassage - in de palliatieve fase
Marion Beek, trainer Kicozo (Kennisinstituut Integratieve en Complementaire zorg)

Aanraking, fysiek contact en nabijheid zijn belangrijke elementen in de zorg voor mensen in de palliatieve fase. In de zorg is hier soms weinig tijd en ruimte voor en wordt aanraking vooral functioneel ingezet. (Hand)massages geven aantoonbaar meer comfort en welbevinden in de palliatieve fase en zijn een waardevolle toevoeging op het reguliere zorgaanbod. In deze verdiepingssessie gaat u aan de slag met handmassages. Na een korte inleiding over complementaire zorg in het algemeen en handmassage in het bijzonder, gaat u aan de slag met een eenvoudige maar weldoende techniek en oefent u deze samen. Kortom een fijne interactieve workshop die direct in de praktijk is toe te passen.  

D. Palliatieve zorg bij psychiatrie en verslaving
Frans Baar, specialist ouderengeneeskunde, Consulent Palliatieve zorg en adviseur/consulent Stichting Leerhuizen Palliatieve Zorg

Cliënten met een psychiatrische stoornis of verslavingsproblematiek hebben een complexe zorgvraag waardoor de palliatieve zorg bij deze cliënten om extra aandacht vraagt. Hoe stemt u medicatie af op het huidige middelengebruik van uw cliënt? Wat kunt u doen als uw cliënt angstig gedrag of gedragsproblemen vertoont? Hoe kunt u aansluiten bij de leefwereld en de behoefte van uw cliënt in de palliatieve fase? Welke aanpassingen in de toepassing van palliatieve sedatie  zijn nodig en mogelijk  bij cliënten die reeds veel medicatie gebruiken? In deze verdiepingssessie gaat u aan de slag met casuïstiek uit de praktijk en krijgt u handvatten aangereikt om deze specifieke palliatieve zorg te realiseren. Daarnaast krijgt u een inleiding in de PaTz methodiek, een extra hulpmiddel om u te  laten ondersteunen bij de multidisciplinaire zorg aan deze complexe doelgroep. 

Deze dag vindt plaats in:

Hotel Theater Figi

Het Rond 2
3701HS Zeist
Nederland

Inschrijven voor deze dag kan hier